1. ContechVerse” nedir, bize hikâyenizi özetle anlatabilir misiniz?

2015 yılında tekno-girişim mentorlüğüne başladığımda inşaat teknolojisi girişimlerinin ne kadar az olduğunu ve mevcut girişimlerin sektöre ulaşmakta ne kadar güçlük çektiğini yakından görme fırsatım oldu. Sektör girişimcilerin teknolojik ve inovatif bakış açılarına, girişimciler de sektörün ürünleri kullanıp gelişim için geri bildirim vermesine ihtiyaç duyuyordu.

20 yılı aşkın süredir inşaat sektöründe yönetim sistemini geliştirme konusunda çalışmış biri olarak sektörün zorluklarının farkında olduğum için bu konuda bir şeyler yapmak istedim. Zira sektörün gelişmesi için contech girişimciliğinin gelişmesi ve sektörle girişimlerin buluşması gerekiyordu.

Öte yandan genel katılımlı kuluçka merkezlerinde Contech Startup’ların ihtiyaçları hep göz ardı ediliyordu ve contech girişimler sektörün güçlükleri nedeni ile yatırımcıların ilgisini çekmiyorlardı.

Contech girişimlerine inşaat sektörünün dikkatini çekmek için ilk girişimim İstanbul Proje Yönetim Derneği bünyesinde organize etmiş olduğum 2018 – 2. Dinamik İnşaat Zirvesi’ndeki startup paneli ile oldu. Orada “Startup’lar İşimizi Kolaylaştırıyor” diyerek Türkiye’de ilk defa contech startup’larını bir inşaat sektörü etkinliğinde sahneye çıkardık.

Ardından 2019’da Yapı Fuarı ile “Yapı Tech Garage” projesi için görüşmeye başladık, tabi pandemi bütün dünyada yüz yüze etkinlikleri etkiledi 2020’de fuar yapılmadı, 2021’de pandemiye rağmen ses getiren bir Contech etkinliğine Yapı Fuarı ile birlikte imza attık ve bugünkü ContechVerse’ün filizlerini o fuardan sonra attık. Aralarında inSuppliers’ın da bulunduğu değerli girişimcilerimizle birlikte “birlikten kuvvet doğar” ilkesini benimseyerek o zamanki adı ile “Consei.tech (Contech Startup Entrepreneurs Initiative) adı ile sanal ve otonom kuluçka merkezimizi kurduk. ContechVerse, 2022’de marka tescilini de almamızla birlikte Startup’lar ekosistemi olarak bugünkü haline geldi.

ContechVerse’in amacı inşaat sektörünün dijitalleşerek gelişmesini sağlamak. Bu amaçla hem eko-sistem içindeki girişimcilerimize hem de sektöre kulak veriyor ve birlikte projeler geliştiriyoruz.

Temel değerlerimiz olan; iyilik, güven, iş birliği, sürdürülebilirlik, bağımsızlık ve çeşitlilik çerçevesinde sektörümüz, ülkemiz ve dünyamız için iyiliği hedefleyen projeler üretiyoruz.

Bu anlamda ContechVerse’ün kendisine de inovatif bir girişim diyebiliriz. Sektörün ve startup’ların katkısı ve katılımı ile hem sektörü hem de girişimleri geliştirerek gelişiyoruz.

1. İnşaat sektörü profesyoneli olarak hem inşaat sektörü girişimcilerine hem de firmalarına hizmetler sağlıyorsunuz. Siz bu iki tarafı nasıl gözlemliyorsunuz?

İnşaat sektörü; çok paydaşlı bir yapıya sahip ve politika, ekonomi ve iklim gibi birçok dış etkene karşı aşırı derecede hassas, buna karşılık firma içinde de silo bazlı ve hiyerarşik hantal organizasyonel bir yapıya sahip. Günümüzün değişken ve belirsizliklerle dolu dünyasında; şelalelerle dolu bir nehirde yol almaya çalışan dev bir okyanus gemisi gibi, her gün gövdesine açılan tahribatları onarma telaşında. Sektörde en gencinden en kıdemlisine, mavi yakalısından beyaz yakalısına herkes sürekli fazla mesai yapmaktan ve beklenmedik problemleri çözmeye çalışmaktan problemlerin kaynağına inip sistemi düzeltmeye vakit bulamıyor. Sektörün çarkı dişlileri kıra kıra dönüyor. Sektör tarafının aradığı; kırılan gövdeyi nasıl onarabiliriz sorusuna cevap olan teknolojiler. Aslında sektörün daha radikal farklı bakış açısında kırınım yaratacak çözümlere ihtiyacı var.

Öte yandan tüm dünyada inşaat sektörü yaşlanıyor. Hem mavi yakada hem de beyaz yakada genç nesil; kötü çalışma koşulları ve düşük ücret politikaları nedeni ile sektörü tercih etmiyor. Bunun yanı sıra proje bazlı çalıştığı için inşaat sektörü, çalışanlarına en az yatırım yapan sektör. Zaten fazla mesaiden eğitime ve sistemi geliştirmeye vakit de kalmıyor.

Bu nedenlerle sektör dijital imkanlarla gelişmeye mesafeli ve bu döngü içinde farklı koşulların hayalini dahi kuramadığı için olması gerekenin bu olduğunu düşünüyor. Bu nedenle her geçen gün gelişen yeni teknolojiler ve firmaların teknolojik yapısı arasındaki makas açılıyor. Yeni nesil firmalarla geleneksel firmalar arasındaki üretkenlik farkı da aynı şekilde açılmaya devam ediyor.

Girişimciler tarafında ise birkaç çeşit girişimci var. Bu firmalardan bazıları doğrudan teknoloji kökenli firmalar, bu tip firmalar sektörü “bakir pazar” olarak görüp bir ürün geliştiriyorlar. Sektörün bu ürünü alıp düzeleceğini umuyorlar, çünkü onlara göre dışarıdan bakınca mantıklı olan bu. Bu tip sektör dışından gelen girişimciler sektörün direncini görünce enerjilerini başka sektörlere yöneltmeye karar veriyorlar. Tabi kaybeden sektör oluyor.

Bir de sektörün içinden gelen kara koyun girişimciler var; senin gibi, benim gibi. Sektörün insanlık için önemine inanan, bütün bu çarkın içinde çalışırken sorunlardan acı çekmiş ve böyle gitmez diyerek çözüm geliştirmeye karar vermiş girişimciler. Yılmazlık kara koyun girişimcilerde daha yüksek.

1. Aralarındaki etkileşim ve iletişim sizce ne süreçte ve nasıl ilerleyecek?

Biliyorsun biz “ContechVerse” bünyesinde bu etkileşimin artması ve hızlanması için siz girişimcilerimiz ve mentorlerimizle birlikte kafa yoruyor ve imkanlarımızı birleştirerek projeler üretiyoruz.

Öte yandan Happy Construction for a Happy World topluluğu ile hem genç nesli sektörde tutma hem de yönetim anlayışını çevikleştirme yolunda ilerliyoruz. İki kol bir yerde buluşacak. Sürekli gelişme bilinci ve çevik iş yapış şekli ile sektörü zorlayan gençler teknolojiye de alan açacak.

Sektör firmaları girişimcileri tedarikçi değil de problemleri çözen çözüm ortağı olarak gördüğü zaman süreç daha hızlı gelişecek.

Dünyada bu konuda önemli gelişmeler var, dışarda rekabet ve işveren talepleri, içerde bizlerin sunduğu çözümlerin baskısı ve gençlerin talepleri Türk İnşaat Sektörünü de dönüşüme zorlayacak. Bu bir kırınım noktasına kadar zor ama ölüm vadisini atlattıktan sonra çok akışkan olacak.

Başka bir deyişle şu an kontağı çevirip motoru çalıştırmaya çalışıyoruz, çok fazla sürtünme kuvveti var ve çok enerji sarf ediyoruz, sektörü harekete geçirdikten sonra birlikte hızımız da ivmemiz de artacak.

1. Size göre Türk İnşaat sektörünün en çok ihtiyacı olan şey nedir?

Sektörün bütünsel bakış açısına ve ortak akılla birlikte gelişmeye ihtiyacı var. İnşaat sektörü çok paydaşlı ve her projede bin benzemez paydaş bir araya geliyor ve çok zor koşullara rağmen performans gösteren bir takım olarak daha önce hiç yapmadıkları bir projeyi gerçekleştirmeye niyetleniyor. Bence bu fazlası ile iyimser bir bakış açısı. Bu koşullarda yap-bozların ve israfın olması, maliyetlerin yükselmesi, kalite ve zaman hedeflerinin tutturulamaması çok normal. İyimser bir şekilde planlar yapılıyor ve sert talimatlar, sözleşmesel cezalar ve zorlamalarla planlara uyum kontrol altına alınmaya çalışıyor. Ağır sözleşmelerle kendini koruma altına almaya çalışan işveren tavrı ile sürekli suçlama ve “kaybet kaybet” kültürü ortaya çıkıyor.

İş birliği içinde bütünsel olarak birlikte ortak aklı ortaya çıkarmaya ihtiyacımız var. Kazan-kaybet savaşında hepimiz kaybediyoruz.

1. Bu cevabınızı global ölçeğe taşısak doğru bir yerde mi oluruz? Yoksa dünyada inşaat sektörü daha farklı bir yerde mi?

İnşaat Sektörü, tüm dünyada teknoloji ve yönetim yaklaşımları açısından geriden geliyor olmakla beraber sektörün dijitalleşmesi ve gelişmesi yönünde ciddi atılımlar var. Gün geçmiyor ki inşaat teknolojisi girişimcilerini geliştirmeye ve sektörle onları bir araya getirmeye yönelik etkinlikler, platformlar ve organizasyonlar duymayalım.

Globalde İnşaat Sektöründe yalın yönetim anlayışı uzun zamandır yaygınlaşarak uygulanıyor. Belirsizliğin ve değişkenliğin giderek hakimiyet kazandığı günümüz koşullarında ise tüm sektörler gibi inşaat sektörü de daha çevik olmanın yollarını arıyor. Sektörün gelişmesi ve çevikleşmesi için 3 temelde ilerleyerek işgücünü, yönetim sistemini ve yeni kırınım yaratacak teknolojileri geliştirmesi gerekiyor.

Öte yandan global projelerde mevcut iş yapış şeklinin projeye zarar verdiğini fark eden gayrimenkul yatırımcıları ve geliştiricileri iş birliğini zorlayan, değişime karşı birlikte düşünmeyi motive eden sözleşme modellerine doğru gidiyorlar. İş birliği ortamı olunca teknoloji de gelişecek ortam buluyor ve sistemi misli ile iyileştiriyor.

Bu zorlayıcı talep özellikle teknoloji firmalarının endüstriyel gayrimenkul ihtiyaçları için açtıkları ihalelerde başladı. Çevik zihin yapısındaki işverenler inşaat sektöründeki israfın bedelini ödemek ve projenin başarısı için revize edilmesi karşısındaki dirence katlanmak istemiyor, bu durum onlara çok mantıksız geliyor.

Eğer 2022 ENR TOP 250 raporundaki sıralamaları dikkatle incelersek aslında Türk İnşaat Sektörü’nün de değişim zamanını zorladığını anlayabiliriz. ENR250 listesinde firma sayısı açısından 42 firma ile dünya genelinde ikinciyiz. Ciromuz ise: 20.435.400.000 USD. Fransa 3, İspanya ise 13 firma ile bizim 2,5 katımız ciro yapıyor, Kore 12, İtalya 13 firma ile 42 firmamızın toplam cirosunu geçiyor. Öte yandan bölgesel değerlendirmelere baktığımızda hiçbir bölgede ilk 10 içinde 1 tek Türk firması yok. Bu nedenle bizlerin de daha katma değerli işler yapmaya odaklanması gerekiyor. İşçiliğin ucuz olması bir avantaj olmaktan çıkıyor, daha üretken olmanın yollarını bulmamız gerekiyor. Hem teknoloji hem yönetim yaklaşımları açısından dünya dönüşüyor biz de dönüşmeliyiz.

Öte yandan biliyorsun ContechVerse bünyesinde çözüm ortaklarımız ve iş birliklerimiz ile dünyadaki inşaat firmalarının teknolojik açıdan gelişmişlik düzeyini ölçmek amacı ile global bir araştırma yapma fikri üzerinde çalışıyoruz. O zaman durumu daha doğru değerlendirme olanağımız olacak.

1. İnşaat 4.0 bugün sektörde en çok konuşulan konulardan biri. Peki sizce İnşaat 5.0’da hangi konuları konuşacağız?

Çevre ve insan için teknolojiyi konuşuyoruz.

Şirketlerin en önemli varlıkları sahip oldukları insanlar ve inşaat sektörü insanlığın mutluluğunun inşasında en önemli aktör. İnşaat sektörü olmasa içecek suyumuz bile olmaz ancak yine aynı inşaat sektörü yüzünden içecek suyumuz kalmayacak. İnşaat 4.0 zihin yapısı bunu önemsemiyor ama İnşaat 5.0 kapsamında çevre ve insan için inşaat teknolojilerini konuşuyoruz.

Şu an inşaat sektörünün İnşaat 4.0’a geçmesinin önündeki engel de insana değer vermemiş olması. Önce insana değer vermiş olsaydı bu süreci çok daha hızlı ve verimli aşardı. İşletme sahipleri daha az personel gideri için teknoloji yoluna çıkmış olsa da teknoloji insanlık için çok daha fazla potansiyele sahip.

CICA (Confederation Of International Contractors’ Associations www.cica.net ) bünyesinde Construction 5.0 Çalışma grubunda biz de tüm dünyada çevre ve insan için teknoloji geliştirilmesinin ve kullanılmasının teşvik edilmesi üzerinde çalışıyoruz.

1. Bugün bir inşaat firmasının genel müdürlüğüne atandığınızı düşünelim. Firmanızı nasıl baştan yapılandırırsınız? Hangi teknoloji, hizmet ve ürünleri ajandanıza alırsınız? Özellikle ilk beş hangileri olurdu?

Teknoloji tabi ki önemli ancak teknolojinin önünde önce silo yapılı ve hiyerarşik organizasyonel yapı var. Teknoloji bir anda “şeffaflık” vaat ediyor. Bilginin görünür olması çok değerli, ama herkes başkasını görmek ama kendisi görünmez olmak istiyor. Öncelikle bu zihin yapısını değiştirip suçlama kültürünü kaldırmak gerekir. Biz teknoloji konuşurken dünya devi teknoloji firmaları insanı konuşuyor. Bugün BIM konusundaki teknolojiler bile eğer disiplinler ve süreç sahipleri birlikte çalışmayı ve bütüncül bakmayı öğrenmezse sadece verimliliği artırır. Ama üretken olmaz. Yani elbette birim zaman maliyet düşer kalite artar bir dereceye kadar ama tasarım disiplinleri, uygulama disiplinleri ve tesis yöneticileri aynı model üzerinde en son kullanıcının ve dünyanın mutluluğunu dikkate alarak ve birbirlerine saygı duyarak çalışırlarsa mevcuttan çok daha farklı, dünya için kırınım yaratacak çözümler geliştirebilirler.

Bu nedenle ilk önce hiyerarşi ve silolar konusunda çalışırdım, iş yapış şekline sürekli gelişme prensibini yerleştirirdim. Bugün dünya devi birçok şirket mesai saatinin %20’sini karma takımlarla sistemi geliştirmek için harcıyor. Bu bilinç teknoloji talebini kendisi getirecek.

Öte yandan dünyanın geleceği prefabrikasyon, deprem bu konunun önemini ortaya çıkardı.  Kalıcı yapılarda prefabrikasyon dünyada çok konuşuluyor ve gelişiyor. Bir araba üretme bilinci ile yapı üretme bilinci gelişiyor. Birlikte koordinasyonlu düşünme zaman, kalite ve maliyet performansı açısından büyük katma değer sağlayacak. Nitelikli iş gücünü fabrika ortamında kurmak, korumak ve geliştirmek mümkün olacak. Bu sayede inşaat sektörü buluttan bile nem kapmayacak hale gelecek.

1. Bugün inşaat sektöründe melek yatırımcı olsanız hangi teknoloji yatırım odağınızda olurdu?

Teknolojiye veya fikre yatırım yapmazdım. Girişimciye yatırım yapardım. Aynı çıkış noktası farklı girişimcilerin elinde farklı noktalara ulaşıyor. Bence bir girişimin en kritik noktası girişimcisinin problemi ne kadar iyi anlamaya çalıştığı ve çözüm konusunda nasıl adım adım çevik bir yaklaşım sergilediği.

1. Sizce bugün değil de yarın yani çok yakın zamanda Contechler ve ContechVerse hep birlikte inşaat sektöründe yeni bir dönem başlatabilir mi? Ve bu yeni dönem sizce nasıl olacak?

ContechVerse bünyesinde senin gibi girişimcilerimiz, mentorlerimiz ve çözüm ortaklarımız ile teknoloji açısından ve Happy Construction topluluğu bünyesinde ise insan ve sistem açısından daha iyi daha gelişmiş bir inşaat sektörü ve toplum için çaba gösteriyoruz. Etki alanımız giderek artıyor. Sadece Türkiye için değil tüm dünya için daha iyi bir sektör ve daha iyi bir dünya için çalışıyoruz.

2017-18’de WEF’in (World Economic Forum www.weforum.org ) yayınlamış olduğu “Shaping the Future of Construction” başlıklı raporla dünya inşaat sektörünün önemine ve çalışma şeklini değiştirmesi gerektiğine dikkat çekti.

İnsanlığın sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için “İnşaat Sektörünün yeniden inşası” gerekiyor.

Her sektörde her toplumda olduğu gibi sektörde erken adapte olanlar ve arkadan gelenler ya da gelemeyenler olacak, ancak dünya her açıdan her konuda bir dönüşüm sürecinden geçiyor. İnşaat sektörü de değişecek. Değişmezse teknoloji firmaları kendi inşaat sektörlerini kuracaklar. Aynı Elon Mask’ın The Boring Company’i kurup tünel kazmaya başladığı gibi. Tabi ki erken adapte olanlar, teknolojik ve çevik zihin yapısına erken geçmiş ve yol almış olacaklar ve her zaman diğerlerinden oldukça önce olacaklar.

Sevgili Güliz, sorular çok güzel hazırlanmış, bunları söylemek için fırsat verdiğin için teşekkür ederim. Sektörün gelişmesine vesile olması dileği ile.

 

Bu röportaj ContechVerse üyelerinden inSupplers’in kurucusu Güliz Fiş tarafından www.gayri-menkul.com platformu için Mart 2023’te organize edilmiştir.